Mythe of feit? Financieren banken nog het mkb? | Einde Corona steunpakketten vanaf 1 oktober
De Corona steunpakketten worden nu definitief gestopt en daarnaast zijn er de afgelopen weken een aantal interessante onderzoeken gepubliceerd. Na de zomerstop daarom vanaf deze week weer een wekelijkse nieuwsbrief.
Diverse onderzoekers publiceerden afgelopen maand nieuwe inzichten over de laatste ontwikkelingen en groei van non-bancaire financiering in Nederland en de rest van Europa.
In deze nieuwsbrief bespreek ik het onderzoek van Rabo Research, het Europese onderzoek "Current State of Crowdfunding in Europe" en het rapport van de Europese Commissie over de mogelijkheid om crowdfunding platformen in te zetten voor de distributie van Europese fondsen.
Daarnaast een uitgebreide analyse over bancaire financiering naar aanleiding van een bericht van de NVB "De mythe ontkracht: banken zijn er wel degelijk voor het mkb" waarin ik de benoemde feiten van de NVB in een breder perspectief probeer te duiden.
Tevens deel ik in deze nieuwsbrief het inschrijfformulier voor het jaarlijkse academische congres van het European Centre for Alternative Finance, dit jaar met speciale aandacht voor het thema "Community Finance & Community Ownership".
Artikelen deze week:
- Einde Corona steunpakketten vanaf 1 oktober - nieuwe financieringsaanvragen verwacht de komende 6 maanden
- Mythe of feit? Financieren banken nog mkb bedrijven?
- Rapport: Current State of Crowdfunding in Europe 2021
- Europese fondsen verstrekken via crowdfunding platformen
- Non-bancaire financiering ontwikkelde zich verschillend in 2020
- European Centre for Alternative Finance Conference 2021 | Universiteit Utrecht | Community Finance and Ownership
Veel leesplezier weer deze week. Opmerkingen of aanvullingen? Stuur een reply op deze nieuwsbrief of mail me op ronald@kleverlaan.com.
Ronald
PS. Deze nieuwsbrief doorgestuurd gekregen? Aanmelden kan hier.
Einde Corona steunpakketten vanaf 1 oktober - nieuwe financieringsaanvragen verwacht de komende 6 maanden
De Nederlandse overheid stopt per 1 oktober met de generieke steunmaatregelen die de afgelopen anderhalf jaar de Nederlandse economie zoveel mogelijk door de coronacrisis hebben geholpen. Dit betekent dat de regelingen NOW, TVL, Tozo, TONK en diverse fiscale maatregelen vanaf die datum niet worden verlengd.
Economie draait weer volop
Het CPB pleit al langere tijd voor het stopzetten van de steunmaatregelen nu de economie zich snel aan het herstellen is. Hierdoor kan de economie zich op macro-niveau herstellen, ook omdat er een groot tekort aan personeel is in sectoren die wel goed draaien.
Het CPB verwacht ook geen grote faillissementsgolf als de coronasteun straks wegvalt. Mogelijk zal de werkgelegenheid in bepaalde sectoren, bijvoorbeeld het toerisme of de evenementenbranche, wel teruglopen. Maar aangezien er over de gehele linie veel vraag naar personeel is bij bedrijven, zullen de meeste mensen redelijk snel weer een nieuwe baan vinden, verwacht het CPB.
Uitzonderingen voor zwaar getroffen sectoren
Het kabinet is bezig met een regeling voor de nachthoreca die naar verwachting ook na 1 oktober nog verplicht gesloten is.
Daarnaast wordt er door ondernemersnetwerken ook opgeroepen om meer maatwerk te bieden, bijvoorbeeld voor de evenementenbranche en de kermisindustrie.
Corona-garantieregelingen voor (non-bancaire) financiering nog tot 31 december
De corona-financieringsregelingen KKC, Qredits overbruggingskrediet, BMKB-C en GO-C blijven het gehele jaar van kracht om marktfinanciering te blijven faciliteren. Bedrijven die behoefte hebben aan liquiditeit, kunnen hierbij terecht bij geaccrediteerde financiers.
De Kamer van Koophandel heeft een handig overzicht gepubliceerd van alle financieringsregelingen, inclusief belastinguitstel, financiering en sector-specifieke maatregelen: "Het coronavirus: check hier je regelingen". De pagina voldoet aan een concrete behoefte en is al ruim 250.000x geraadpleegd.
TVL Q3 vanaf 31 augustus open (laatste ronde)
De laatste ronde van de TVL regeling staat nu open tot en met 26 oktober. Ondernemers krijgen daarmee een extra steun in de rug om hun onderneming weer op te starten en nieuwe voorraad in te kopen. Het subsidiepercentage is 100 procent. Ondernemers kunnen weer kiezen tussen twee referentieperioden: het derde kwartaal van 2019 of het derde kwartaal van 2020.
Ondernemers kunnen een aanvraag doen bij een minimaal omzetverlies van 30 procent en minimaal 1.500 euro vaste lasten per kwartaal met een maximum van 550.000 euro (mkb) of 600.000 (grootbedrijf). Startende ondernemers die voor 30 juni 2020 zijn ingeschreven in het Handelsregister van KVK kunnen ook TVL Q3 aanvragen.
Op de RVO-site staat uitgebreide informatie over de voorwaarden van TVL Q3 2021.
TOA-krediet voor doorstarten tot 2024
De enige financieringsregeling die na dit jaar nog beschikbaar blijft is de TOA-regeling die wordt uitgevoerd door Qredits. Het TOA-krediet is onderdeel van het Time-out-arrangement om een faillissement te voorkomen en is bedoeld voor mkb-bedrijven die in de kern winstgevend zijn. Het bedrijf moet bindende afspraken hebben gemaakt met schuldeisers en gebruik maken van de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) om voor het krediet in aanmerking te komen.
Het TOA-krediet is een lening van maximaal 100.000 euro, waarvan maximaal 30% (30.000 euro) als achtergestelde lening. De lening is bedoeld voor werkkapitaal en vaste activa, zoals machines en inventaris. Maar ook voor juridische, gerechtelijke en begeleidingskosten tijdens het WHOA-traject.
Meer informatie is te vinden op de website van Qredits.
Groei van financieringsaanvragen verwacht voor (groei)investeringen
Nu de economie zich snel hersteld en de maatschappij weer (bijna) helemaal open is, wordt het nu tijd voor ondernemers om de (financiële) balans op te maken en wellicht ook op zoek te gaan naar (her)financiering. Een groot deel van de ondernemers moet (een deel van) de NOW voorschotten en andere subsidies terugbetalen. En ondanks de steunmaatregelen hebben bedrijven daarnaast massaal uitstel van belastingen aangevraagd. Uitstel is echter geen afstel en deze uitgestelde belastingen zullen wel voldaan moeten worden, net als terugbetaling van een deel van de steun maatregelen.
Op dit moment staat er nog €19,2 miljard aan belastingschuld open en hier maken 270.000 ondernemers gebruik van. Van ondernemers wordt verwacht dat zij vanaf 1 oktober 2021 weer gewoon belasting gaan betalen. De datum waarop ondernemers weer gaan terugbetalen, schoof eerder al op naar 1 oktober 2022 en hier is vijf jaar de tijd voor.
De verwachting is dan ook dat de komende 6 maanden ondernemers actief via hun adviseurs de balans gaan opmaken, of zelf rechtstreeks hun financier gaan benaderen.
Meer informatie: Kamerbrief steun- en herstelpakket vanaf het 4e kwartaal van 2021
Mythe of feit? Financieren banken nog mkb bedrijven?
Aan het begin van de zomer werd ik geïnterviewd voor een uitgebreid artikel in Trouw met als titel: "Geld lenen? Met dank aan de overheid verwisselt mkb’er bank voor online kredietbedrijf".
De journalisten brachten in kaart waarom het midden- en kleinbedrijf (mkb) nog maar mondjesmaat leningen bij banken krijgt. Dit werd geschreven naar aanleiding van de lancering van het Dutch Alternative Credit Instrument (DACI) waarbij de overheid financieringen gaat verstrekken aan non-bancaire financiers die mkb leningen verstrekken. Ook het FD had hier al uitgebreid over geschreven.
€200 miljoen co-financiering
Het DACI-fonds begint met een omvang van tweehonderd miljoen euro, waar minimaal 250 bedrijven gebruik van kunnen maken. De non-bancaire financiers kunnen een aanvraag voor dit fonds doen wanneer zij tevens financiering van andere marktpartijen aan kunnen trekken. In mijn laatste nieuwsbrief voor de zomervakantie heb ik uitgebreid de voorwaarden van dit fonds beschreven.
Banken trekken zich deels terug uit de mkb financieringsmarkt
De overheid probeert hiermee het gat dat banken laten vallen op te vullen, schrijft Trouw. Sinds 2013 hebben banken het uitstaande krediet aan het mkb met 15 procent teruggebracht. Dat bedrag zal verder afnemen is de verwachting.
Banken zetten meer en meer een streep door plannen van mkb’ers, constateert Wouter Bos op de website van Invest-NL. De markt, schrijft hij, kan het kennelijk niet alleen af. “Dus kijken wij of we kunnen helpen.” Op Ondernemer.nl spreekt hij zelfs over "marktfalen".
Hij geeft ook aan dat Invest-NL ook niet zelf dit marktfalen op kan lossen, maar dat dit juist gedaan moet worden door gespecialiseerde non-bancaire financiers: "De markt kan het kennelijk niet alleen af en dus kijken wij of we kunnen helpen. Niet door zelf die kleine financieringen te verlenen, dat kunnen anderen veel beter dan wij"
Als Voorzitter van Stichting MKB Financiering werd mij ook gevraagd om deze ontwikkelingen te duiden. Ik gaf daarbij aan dat banken zeker nog steeds financieren, maar dat vooral ‘kleine’ leningen of starters steeds moeilijker aan financiering kunnen komen. Dit komt onder andere door de aangescherpte wet- en regelgeving waar banken zich na de financiële crisis aan moeten houden om aanvragen strenger te beoordelen en lopende kredieten beter te monitoren. Vooral dat laatste brengt hoge (administratieve) kosten met zich mee, waardoor kredietverstrekking nauwelijks loont.
Daarnaast sluiten banken filialen en ook dat drijft banken en ondernemers uiteen. "Het lokale netwerk van bank en mkb’ers verdwijnt. Normaal gaat een ondernemer op bezoek bij de bankadviseur. Ze kennen elkaar en nemen het bedrijfsplan door. Dan zit zo’n kredietaanvraag goed in elkaar. Maar die adviseurs verdwijnen. Terwijl mkb’ers dat persoonlijke advies nodig hebben.”
De mythe ontkracht: banken zijn er wel degelijk voor het mkb
Als reactie hierop kwam de NVB al direct de dag er op met een uitgebreid artikel met een groot aantal feiten om toch nadrukkelijk aan te geven dat banken nog steeds mkb bedrijven financieren.
Volgens mij is ook nooit gezegd door mij of Wouter Bos in het artikel dat banken geen mkb bedrijven meer financieren, alleen dat de (lange-termijn) trend feitelijk aangeeft dat er, vanwege heel goede redenen, een teruggang te zien is in de type financieringen die banken nog wel kunnen verstrekken. Daar is ook helemaal niets mis mee, en zeker niet de banken zelf alleen aan te rekenen. Het is vooral een politieke keuze geweest om de bancaire sector op een andere wijze te reguleren en te organiseren.
Wanneer de politiek en banken deze trend accepteren in plaats van elkaar verwijten te maken, zal het veel eenvoudiger zijn om gezamenlijk te werken aan concrete oplossingen om de transitie naar een bredere mkb financieringsmarkt te organiseren waarbij banken, non-bancaire financiers en adviseurs kunnen samenwerken op een constructieve manier en zich kunnen focussen op de eigen sterke punten om hiermee beter producten voor ondernemers te kunnen leveren.
Als onderzoeker vind ik het echter wel belangrijk om de feiten die benoemd worden in het nieuwsbericht van de NVB breder te duiden, omdat er selectief geshopt is uit de data van de onder andere de DNB statistieken en de CBS Financieringsmonitor.
"Banken hebben aan het mkb € 123,7 miljard aan financieringen uitstaan."
tabel 5.14een daling van 12%
met 22% afgenomen
met 62% (!) afgenomen
"In aantallen kredieten bestaat ca 81,4% (394.000 klanten) uit in de categorie kredieten tot 250.000 euro (en nog eens 12,6% tot een miljoen euro)."
in de statistieken van de DNBeen daling van 42% van het aantal klanten
volgens het CBS minder dan 20 personen in dienst
"Afgelopen anderhalf jaar is in coronatijd voor circa 57 miljard euro aan financiering verstrekt, waarvan 59% kredieten tot 250.000 euro. Een verdere 20% valt in de categorie 250.000 tot een miljoen euro."
pro-actief zich samen met de regering
de corona-monitor van de NVB
het onderzoek van Stichting MKB Financiering over de ontwikkelingen in de non-bancaire financieringsmarkt
de KKC-regeling1841 van dit soort kredieten verstrektruim 1800 Corona-overbruggingskredieten verstrekt
Ondernemers gaan in verreweg de meeste gevallen naar hun bank voor externe financiering (Bron Financieringsmonitor over 2020)
uit de laatste Financieringsmonitor
"Van de bedrijven in het mkb die zich oriënteren op financiering gaat 72 procent naar de bank om te onderzoeken welke mogelijkheden er voor hen bestaan. Daarmee is oriëntatie via de bank voor het mkb de meest gebruikte manier om de financieringsmogelijkheden te verkennen. In de landbouw en de nijverheid doet zelfs 86 procent dit langs deze weg. De populariteit van de bank als oriëntatievorm is in lijn met de populariteit van bancair krediet bij de meeste ondernemers (zie figuur 4.3.3). Echter, het percentage ondernemers dat deze financieringsvorm overweegt is afgenomen ten opzichte van 2019. Toen ging 80 procent naar de bank om zich te oriënteren."
"De vraag vanuit ondernemers blijft achter, met als onderliggende factor dat investeringen achter blijven (zie Bank Lending Survey van de ECB van 21 juli 2021)."
omdat ondernemers in het aanvraagproces al afhaken
"Het aandeel bedrijven in het mkb in de business economy dat daadwerkelijk overgaat tot een financieringsaanvraag is lager dan vorig jaar. Ook de mate van succes is iets lager dan een jaar geleden. Tussen juli 2019 en juli 2020 deed 59 procent van de bedrijven met een externe financieringsbehoefte een aanvraag. Daarvan was 79 procent succesvol. Een jaar eerder was dit respectievelijk 69 en 84 procent. Vooral kleine bedrijven, dochterbedrijven en innovatieve bedrijven haken af na het verkennen van de mogelijkheden."
De mythe ontkracht?
Volgens mij is iedereen het er over eens dat banken op dit moment nog steeds heel belangrijk zijn voor het mkb. Het merendeel van de ondernemers klopt hier nog steeds aan het het grootste deel van de financieringen worden nog verstrekt door banken.
Wat echter niet over het hoofd gezien moet worden is de trend (ook internationaal) dat banken op lage termijn niet alle mkb bedrijven en alle type financieringen kunnen blijven verstrekken. Dit traject is al langere tijd geleden ingezet en wordt de laatste jaren juist steeds zichtbaarder.
In plaats van krampachtig vast te houden aan de oude situatie waarbij banken alle ondernemers kunnen helpen, zullen politici en banken met de nieuwe realiteit om moeten gaan en constructief gezamenlijk met andere stakeholders moeten optrekken om de transitie van de mkb financieringsmarkt ordentelijk te laten verlopen.
Rapport: Current State of Crowdfunding in Europe 2021
In samenwerking met een netwerk van Europese brancheorganisaties en experts heeft CrowdfundingHub een overzicht gemaakt van de laatste ontwikkelingen in de crowdfunding industrie in Europa.
Dit is een update van het onderzoek in 2016 "Current State of Crowdfunding - An Overview of the Crowdfunding Industry in more than 25 Countries: Trends, Volumes & Regulations" wat als basis heeft gediend voor veel (Europees) vervolgonderzoek en ontwikkeling van zelfregulering en wetgeving voor crowdfunding.
Representatief netwerk van 12 landen
Om een gedetailleerd beeld te krijgen van de ontwikkelingen in Europa in de landen met de grootste crowdfunding volumes en voorlopers in de Eruopese markt, is actief samengewerkt met brancheorganisaties en onderzoekers in Frankrijk, Italië, Nederland, Noorwegen, Duitsland en het VK om de groei van crowdfunding en de belangrijkste trends in kaart te brengen.
Daarnaast is contact gezocht met experts in Spanje, Finland, Malta, Portugal, Hongarije en Denemarken om meer op hoofdlijnen in kaart te brengen wat de ontwikkelingen zijn in kleinere markten door heel Europa.
Impact Europese Crowdfunding wetgeving (ECSP)
In het rapport wordt ook uitgebreid ingegaan op de ontwikkelingen rond de Europese Crowdfunding wetgeving (ECSP), met een uitgebreide analyse hoe en waarom deze wetgeving tot stand is gekomen en welke impact deze nieuwe wetgeving mogelijk kan hebben om de groei van de sector in de komende jaren.
Samenwerking Cambridge Centre for Alternative Finance
Naast marktpartijen is ook samengewerkt met het Cambridge Centre for Alternative Finance om vergelijkbare marktgegevens uit meerdere landen te kunnen opnemen over de impact van Covid-19 op de industrie .
Hierbij is gekeken naar de introductie of aanpassingen van het productaanbod, het gebruik van overheidsregelingen en de positieve of negatieve effecten op de groei van de sector.
Samenvatting en download rapport: "Current State of Crowdfunding in Europe 2021"
Europese fondsen verstrekken via crowdfunding platformen
Vlak voor de zomer is een rapport gepubliceerd waarin ik samen met een aantal onderzoekers in opdracht van de Europese Commissie hebben onderzocht wat de mogelijkheden zijn voor overheden om samen te werken met crowdfunding platformen voor de distributie en co-financiering van Europese subsidies.
Het online nieuwsplatform CrowdfundInsider nam deze zomer dan ook contact op om de resultaten van dit onderzoek en de publicatie te bespreken. Wat dit onderzoek bijzonder maakt is niet alleen dat er juridisch geen problemen zijn om de Europese (steun)fondsen te gebruiken om financieringen te verstrekken in samenwerking met, of zelf via crowdfunding platformen, maar ook dat we een aantal modellen hebben uitgewerkt die als voorbeeld gebruikt kunnen worden door overheden om daadwerkelijk met de samenwerking te gaan experimenteren.
Daarbij zijn verschillende modellen ontwikkeld, waarvan enkele zeer eenvoudig zijn in te voeren en anderen meer afstemming en complexiteit vergen. De keuze welk model het beste werkt, hangt sterk af van de volwassenheid van het crowdfunding eco-systeem en van de ervaring met publieke organisaties met crowdfunding.
Enkele van deze modellen zijn:
- Subsidies verstrekken buiten het crowdfunding platform om (wel gebruik maken van crowdfunding platform om draagvlak te onderzoeken)
- Investeren via een crowdlending platforms (mee investeren in een crowdlending campagne)
- Garanties beschikbaar stellen voor crowdfunding investeerders
- Zelf een eigen crowdfunding platform opzetten en exploiteren
Aanvullende info:
- Samenvatting op website Europese Commissie
- Directe download locatie van het rapport
- Samenvatting op CrowdfundInsider met interview auteurs
Non-bancaire financiering ontwikkelde zich verschillend in 2020
Niet alle non-bancaire financieringsvormen hebben hun spectaculaire groei van de afgelopen jaren in 2020 voortgezet. Verstrekkingen via crowdfunding, leasing en factoring namen het afgelopen jaar af, terwijl venture capital en Qredits toenamen.
Dit schrijft Rabobank op basis van een nieuwe analyse van de groei van de non-bancaire financieringsmarkt. Dit sluit ook aan op het onderzoek dat Stichting MKB Financiering heeft gepubliceerd over de ontwikkelingen in de non-bancaire financieringsmarkt in 2020. Hoewel het totaal aantal verstrekkingen nog wel is gegroeid met 10% naar 39.490 financieringen, groeiden enkele financieringsvormen, maar daalden anderen ook.
Structurele groei non-bancaire financiering
Rabobank schrijft in haar analyse:
de voornaamste financieringsvormeen toenamecrowdfundingequipment lease-venture capitalfactoring
In 2020 was er echter een trendbreuk te zien. Niet alle financieringsvormen bleven in 2020 stijgen. Terwijl Venture Capital en financieringen via Qredits bleven stijgen, bleken andere financieringsvormen te dalen.
Financieringsvormen die toenamen - Venture Capital en Qredits
In 2020 trokken bedrijven voor circa 900 miljoen euro aan venture capital aan, schrijven de onderzoekers van de Rabobank. Dat is een toename van meer dan 40 procent ten opzichte van 2019. De grootste toename zat hem in zogeheten later stage venture. Het bedrag dat naar seeds (bedrijven die in het voorstadium van de start-up zitten) ging, daalde in 2020 wel licht.
Daarnaast laat zij zien dat financieringen via Qredits ook toe bleven nemen. De groei was procentueel wel iets minder groot dan eerdere jaren, maar nog steeds werd er voor €104 miljoen aan nieuw krediet verstrekt.
Financieringsvormen die afnamen - Crowdfunding, Leasing en Factoring
In het afgelopen jaar daalde het door ondernemingen opgehaalde bedrag via crowdfunding voor het eerst ten opzichte van het jaar daarvoor. Tot en met 2019 nam het jaarlijks opgehaalde bedrag toe. Toch is de in 2020 door ondernemers opgehaalde crowd-financiering met circa 370 miljoen euro nog altijd hoger dan het opgehaalde bedrag in 2018.
Daarnaast geven de cijfers over de eerste helft van 2021 aan dat deze sector aan een sterke opmars bezig is. Alleen al in de eerste helft van 2021 werd al voor €320 miljoen aan financieringen opgehaald, wat bijna een verdubbeling is van vorig jaar.
Daarnaast zijn asset-based financieringen via lease en factoring in 2020 ook afgenomen, nadat ze juist de afgelopen 5 jaar hard gegroeid zijn. In 2020 is er voor een veel lager bedrag aan equipement lease-contracten afgesloten. Hetzelfde geldt voor factoring (FAAN). De cijfers van FAAN betreffen voornamelijk bancaire factoring. Stichting MKB financiering brengt de non-bancaire leasing en factoring cijfers in kaart.
Ook de leasemarkt is zich aan het herstellen. Volgens de NVL is er al weer een groei te zien van 15% in het leasevolume in de eerste helft van 2021 in vergelijking met de tweede helft van 2020, waarbij het volume weer terug is op het niveau van 2018 en de eerste helft van 2019.
Bronnen:
Congressen / events
European Centre for Alternative Finance Conference 2021 | Universiteit Utrecht | Community Finance and Ownership
Op dinsdag 5 oktober wordt al weer de 5e editie georganiseerd van het belangrijkste academische congres in Europa op het gebied van alternatieve financiering. Dit jaar is er speciaal aandacht voor het thema "Community Finance & Community Ownership".
Richard Harries en Tine de Moor als key-note sprekers
Dit jaar zullen Prof. Richard Harries, Associate Director at the Institute for Community Studies en Prof. Tine De Moor, Professor Social Enterprise and Institutions for Collective Action bij Rotterdam School of Management de key-note sprekers zijn.
Richard Harries heeft veel onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van ondernemende groepen en netwerken (Community businesses) en Tine de Moor is bekend vanwege haar onderzoek naar de ontwikkelingen rond Collective Action, zoals de vorming van (platform) coöperaties om gemeenschappelijke belangen te borgen.
Inschrijven voor hybride congres
De call-for-papers is al afgerond en de geselecteerde artikelen worden toegewezen aan peer-reviewers (discussants) om te bespreken tijdens het congres.
Daarnaast zijn er nog enkele plaatsen beschikbaar voor onderzoekers die ook interesse hebben om bij te dragen aan de discussie.
Meer informatie over de bijeenkomst:
- Uitgebreide informatie over de onderwerpen en papers die besproken gaan worden
- Inschrijven kan via dit formulier
Contact
Meer weten over nieuwe financieringsvormen en trends in mkb financiering in binnen- en buitenland?
Neem gerust contact op via een reply op deze nieuwsbrief, via mail (ronald@kleverlaan.com) of telefoon (06-28254452).
Comments ()